Mərkəzi Bank faizləri yenidən artıracaq? – Yüksək inflyasiyanı gücləndirən amillər
12:27 / 27.04.2022
1119
Bu ilin aprelin 29-da Azərbaycan Mərkəzi Bankı (AMB) faiz dəhlizinin parametrlərinə dair növbəti qərarını açıqlayacaq, AMB-nin İdarə Heyəti uçot dərəcəsini, faiz dəhlizinin aşağı və yuxarı həddini müəyyən edəcək.
Sfera.az xatırladır ki, sonuncu dəfə bu ilin martın 18-də faizlərə baxılıb və uçot dərəcəsi 0,25 faiz bəndi artırılaraq 7,75-ə, faiz dəhlizinin aşağı həddi 6,25-ə, yuxarı həddi 9,25-ə çatdırılıb.
Böyük ehtimalla bu dəfə də AMB-nin İdarə Heyəti faizləri artıracaq. Çünki illik inflyasiya səviyyəsi azalmır, əksinə yüksəlir. Yanvarda 12,5 faiz olan illik inflyasiya fevralda 11,9 faizə ensə də martda yenidən artaraq 12,1 faiz olub.
İllik inflyasiyanın yüksəlməsi dövrü inflyasiyanın da zəifləməsinin qarşısını alır. Yanvarda 12,5 faiz olan dövrü inflyasiya yanvar-fevral və yanvar-mart dövründə 12,2 faizdə sabitləşib.
Mövcud inflyasiya səviyyəsi hədəflənən maksumum həddən, yəni 6 faizdən xeyli yüksək olduğundan faizlərin bir qədər də artırılması zəruridir.
İnflyasiyanı gücləndirən əsas amillər dedikdə birinci növbədə istehsal xərclərinin artması nəzərədə tutulur. Son aylarda neft, təbii qaz, daş kömür kimi mühüm enerji daşıyıcılarının qiyməti çox yüksəkdir. Enerji daşıyıcıları ilə bərabər metalların, ağacdan hazırlanan məmulatların, zəruri kənd təsərrüfatı mallarının, xüsusən də taxılın, pambığın qiymətində yüksəlmə davam edir.
Sadalanan amillər satışa çıxarılan malların maya dəyərini yüksəldir.
İnflyasiyanı gücləndirən digər amil tələblə bağlıdır. 2020 və 2021-ci illərdə hökumətlər iqtisadiyyatları böhrandan çıxartmaq üçün geniş dəstək verdilər, mərkəzi banklar böyük həcmdə pul emissiya etdi, monetar siyasət xeyli dərəcədə yumşaldıldı. Bu cür siyasət karantin qaydalarının yumşaldılmasından sonra tələbin kəskin artmasına kömək edib. İndi mövcud olan güclü tələb istər-istəməz qiymətlərin daha çox artmasına dəstək verir.
İnflyasiyanı gücləndirən digər amil inflyasiya gözləntisi ilə bağlıdır. Bir qayda olaraq istehsalçılar bahalaşmanın güclənəcəyini gözlədikdə qiymətləri daha çox artırır, ticarətlə məşğul olanlar, ictimai iaşə xidməti göstərənlər isə qiymətləri artırmaqla yanaşı, daha çox ehtiyat yaradırlar.
İnflyasiya gözləntisinin yüksəlməsi ona gətirib çıxarır ki, həm təklif qiymətləri artır, həm də əlavə tələb formalaşır. Hər iki amil qiymətləri bir qədər də yüksəldir.
Nəhayət, Rusiya-Ukrayna müharibəsinin davam etməsi inflyasiyanı gücləndirən növbəti əsas amillərdən biridir. Bu amil digərlərindən fərqli olaraq qeyri-iqtisadi amil olduğundan onun inkişafını proqnozlaşdırmaq mümkün deyil.
Buna görə də mərkəzi bankların əksəriyyəti, o cümlədən Azərbaycan Mərkəzi Bankı faiz dərəcələrinin artırılması siyasətini davam etdirir.
Vasif
Sfera.az
